Przyczyny anemii u dorosłych

Przyczyny anemii u dorosłych obejmują zaburzenia związane z niedoborami, chorobami przewlekłymi, utratą krwi i uszkodzeniami szpiku kostnego, dlatego właściwa identyfikacja źródła problemu jest kluczowa dla skutecznego leczenia i ograniczenia powikłań zdrowotnych. Badania naukowe potwierdzają, że niedokrwistość jest jednym z najczęstszych zaburzeń hematologicznych u osób dorosłych.

• Najczęstsze przyczyny to niedobór żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego
• Choroby przewlekłe i zakaźne mogą prowadzić do upośledzenia produkcji krwinek
• Utrata krwi jest jednym z kluczowych mechanizmów rozwijania się anemii
• Diagnostyka obejmuje ocenę hemoglobiny, hematokrytu i stężenia ferrytyny
• Anemia wymaga indywidualnego podejścia terapeutycznego

Zobacz też: Jesienna chandra czy depresja sezonowa? Jak je rozróżnić i kiedy szukać pomocy

Jakie są najczęstsze mechanizmy prowadzące do rozwoju anemii u dorosłych?

Najczęstsze mechanizmy prowadzące do rozwoju anemii u dorosłych obejmują zaburzenia dotyczące produkcji erytrocytów, ich nadmiernej destrukcji lub utratę krwi. Niedokrwistość rozwija się, gdy organizm nie jest w stanie utrzymać odpowiedniej liczby krwinek czerwonych lub prawidłowej wartości hemoglobiny.

Jednym z dominujących czynników jest niedobór żelaza, który zaburza syntezę hemoglobiny i prowadzi do postaci określanej jako anemia z niedoboru żelaza. W wielu przypadkach wynika on z niewystarczającej podaży składników odżywczych lub z zaburzeń wchłaniania.

W organizmie osób dorosłych często występują również niedobory witaminy B12 i kwasu foliowego, które są niezbędne dla prawidłowego dojrzewania komórek krwi. Upośledzenie tych procesów powoduje anemię megaloblastyczną.

Istotną rolę odgrywają także choroby przewlekłe, szczególnie związane z przewlekłym stanem zapalnym, zaburzeniami odporności lub nowotworami, które mogą ograniczać zdolność szpiku do produkcji erytrocytów.

Lista głównych mechanizmów prowadzących do anemii:

• Upośledzenie produkcji erytrocytów
• Niedobór kluczowych składników metabolicznych
• Nadmierna utrata krwi
• Skrócony czas przeżycia krwinek

W jaki sposób niedobory pokarmowe przyczyniają się do rozwoju niedokrwistości?

Niedobory pokarmowe przyczyniają się do rozwoju niedokrwistości, ponieważ zaburzają procesy dojrzewania i funkcjonowania erytrocytów. Niedobór żelaza jest najczęstszą przyczyną niedokrwistości niedoborowej u dorosłych i zwykle wynika z ograniczonego spożycia pokarmów bogatych w żelazo lub zaburzeń wchłaniania w przewodzie pokarmowym.

Podobny mechanizm dotyczy niedoboru witaminy B12, często obserwowanego u osób stosujących dietę eliminacyjną lub dietę wegańską, jeśli nie stosują suplementacji. Jego skrajną postacią jest anemia złośliwa związana z zaburzeniami wchłaniania.

Niedobór kwasu foliowego prowadzi do zaburzeń syntezy DNA w komórkach szpiku i w konsekwencji do niedokrwistości o charakterze megaloblastycznym. Długotrwałe restrykcyjne diety oraz zaburzenia wchłaniania występujące w przebiegu chorób przewodu pokarmowego sprzyjają rozwojowi tego typu niedoborów.

Wpływ niedoborów pokarmowych mogą nasilać czynniki takie jak nadużywanie alkoholu oraz przewlekłe stosowanie niektórych leków, które zmieniają metabolizm składników odżywczych.

Lista składników, których niedobór najczęściej powoduje anemię:

• Żelazo
• Witamina B12
• Kwas foliowy
• Miedź

W jaki sposób choroby przewlekłe i zakaźne prowadzą do anemii?

Choroby przewlekłe i zakaźne prowadzą do anemii poprzez wpływ na produkcję erytrocytów oraz zaburzenia regulacji gospodarki żelazowej. Przewlekły stan zapalny obniża dostępność żelaza dla komórek szpiku, nawet jeśli jego poziom w organizmie pozostaje prawidłowy.

W przebiegu chorób autoimmunologicznych dochodzi niekiedy do uszkodzeń komórek macierzystych w szpiku kostnym, co prowadzi do zaburzeń hematopoezy. Takie mechanizmy obserwuje się m.in. w chorobach tkanki łącznej.

Choroby przewodu pokarmowego, zwłaszcza związane z przewlekłym zapaleniem jelit, mogą upośledzać absorpcję składników odżywczych, co bezpośrednio przekłada się na rozwój niedokrwistości niedoborowej.

Infekcje bakteryjne, wirusowe lub pasożytnicze również mogą zaburzać równowagę hematologiczną, a przy dłuższym przebiegu prowadzić do obniżenia stężenia hemoglobiny.

Jak utrata krwi wpływa na powstawanie niedokrwistości?

Utrata krwi wpływa na powstawanie niedokrwistości, ponieważ prowadzi do zmniejszenia liczby krwinek czerwonych oraz obniżenia stężenia hemoglobiny. Przyczynami przewlekłej utraty krwi mogą być obfite miesiączki, częste krwotoki z nosa lub utajone krwawienia z przewodu pokarmowego.

Niedokrwistość pokrwotoczna często rozwija się również w wyniku działania niektórych leków, szczególnie preparatów z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które zwiększają ryzyko krwawienia z przewodu pokarmowego.

Długotrwała utrata niewielkich ilości krwi może prowadzić do przewlekłych niedoborów żelaza, co nasila problem i wymaga diagnostyki przyczynowej.

W niektórych przypadkach wywołana utratą krwi niedokrwistość może wymagać hospitalizacji lub leczenia specjalistycznego, zwłaszcza jeśli dochodzi do powikłań takich jak niewydolność serca lub zaburzenia pracy mózgu.

Q&A – najczęściej zadawane pytania

Czy anemia zawsze wynika z niedoboru żelaza?
Nie. Niedobór żelaza jest najczęstszą przyczyną, ale istnieją także postacie wynikające z niedoboru witaminy B12, kwasu foliowego, chorób przewlekłych lub zaburzeń szpiku.

Czy dieta może wywołać niedokrwistość?
Tak, szczególnie restrykcyjne diety oraz brak suplementacji u osób na diecie wegańskiej lub eliminacyjnej mogą prowadzić do niedoborów.

Jakie są pierwsze objawy rozwijającej się anemii?
Najczęściej obserwuje się osłabienie, zawroty głowy, duszność oraz bladość skóry.

Czy infekcje mogą prowadzić do niedokrwistości?
Tak, przewlekłe infekcje bakteryjne, wirusowe lub pasożytnicze mogą zaburzać produkcję krwinek i wywoływać anemię.

Kiedy zgłosić się do lekarza?
Jeśli pojawiają się objawy takie jak przewlekłe zmęczenie, duszność, zaburzenia koncentracji lub podejrzenie utraty krwi, wskazana jest diagnostyka laboratoryjna.

Źródła

1. WHO. Anaemia in adults – global epidemiology.
2. Cappellini MD et al. Iron deficiency anaemia: pathophysiology and diagnosis.
3. O’Leary F, Samman S. Vitamin B12 in health and disease.
4. Aapro M et al. Anaemia in chronic disease.
5. Short MW, Domagalski JE. Iron deficiency anemia: evaluation and management.